کتاب خود آگاهی و عزت نفس

آیا تا به‌حال از خودتان سؤال کرده‌اید که «من کی‌ام؟»، «آیا واقعاً خودم را دوست دارم؟»، «نقاط قوت و ضعف من چیست؟»، «تا چه اندازه با سختی‌های زندگی کنار می‌آیم؟»
این‌ها سؤالاتی هستند که لازم است افراد از خودشان بپرسند. برای پاسخ به این سؤالات، نیازمند «خودآگاهی» هستیم.¹

به‌طور کلی، آگاهی به دو بخش «شناخت درون» و «شناخت بیرون» تقسیم می‌شود. شناخت بیرون از شناخت درون آغاز می‌شود. بدون شناخت درون، شناخت بیرون چندان حقیقی و مؤثر نیست.
مشکل دنیای امروز این است که قبل از شناختن جهان باعظمت درون انسان، به شناخت جهان بیرون پرداخته و با تلاش فراوان، تمدنی باعظمت نیز بنا نهاده؛ ولی به دلیل اینکه انسان‌شناسی‌اش ضعیف است، این تمدن با هویت حقیقی انسان هماهنگی لازم ندارد و قبل از اینکه بر نفس خویش مسلط شود، تمام توان خویش را برای تسلط بر جهان بیرونی صرف نمود و دلیل درستی هم برای این کار نداشت.
و هرچه در این راه پیش رفت، از خودش بیشتر دور شد، فاصله گرفت و کم‌کم به‌کلی گم شد و به مرض «خودفراموشی» دچار شد.
تمام بی‌هویتی انسان امروزی، نتیجهٔ همین انحرافی است که در شناخت پیدا کرده است. به‌جای اینکه ابتدا خودش را بشناسد که کیست، رفت سراغ جهان که چیست.
انسان امروزی حتی کرهٔ ماه و خورشید را بهتر از خودش می‌شناسد.

خودشناسی اگر درست انجام شود، انسان در مسیر درست زندگی قرار می‌گیرد و در صورتی که ناصحیح باشد، راه انسان جهت انحرافی به خود می‌گیرد و از مسیر حقیقی زندگی خارج می‌شود.
همه‌چیز به تعریف انسان بستگی دارد.
اگر انسان به‌صورت یک شیء مادی و طبیعی تعریف شود، یا اگر بگوییم انسان یعنی حیوان سخنگو، زندگی او نیز به‌صورت یک زندگی طبیعی و حیوانی تعریف خواهد شد و ما در این نوع زندگی چیزی فراتر از طبیعت و پرورش نیروهای طبیعی و حیوانی نخواهیم داشت.
ولی اگر انسان به‌عنوان یک موجود فراطبیعی و مجرد تعریف شود، آن‌وقت همه‌چیز به‌گونه‌ای دیگر شکل خواهد گرفت و زندگی او رنگ دیگری پیدا خواهد کرد.
در این نوع زندگی، علاوه بر طبیعت، بحث تجرد و معنویت نیز مطرح خواهد بود و تکامل انسان نیز در قرب به خدا و هستی تعریف خواهد شد.

در صورتی‌که بشر در خودشناسی و انسان‌شناسی دچار انحراف شود و از شناخت حقیقت خود بازماند، در ساخت‌وساز فرهنگی و تمدن جامعهٔ خویش نیز دچار انحراف و سردرگمی خواهد شد.
بدبختانه در تمدن صنعتی، شناخت انسان مورد توجه قرار نگرفته است و برنامهٔ زندگی بر وفق ساختمان طبیعی و فطری پایه‌گذاری نشده است؛ لذا با همهٔ درخشندگی، موجب رستگاری نشده است.

خودآگاهی یعنی واقف بودن به همهٔ جنبه‌های مثبت و منفی شخصیت خود.