کتاب ‌روابط‌ بین‌ فردی

روابط بین‌فردی، از مهم‌ترین مؤلفه‌های زندگی انسان از آغاز تولد تا هنگام مرگ است.
هیچ‌یک از توانمندی‌های بالقوۀ انسان، جز در سایۀ روابط بین‌فردی رشد نمی‌کند.
فراگیری روابط بین‌فردی صحیح، اهمیتی بسزا در ایجاد سلامت روانی، رشد شخصیت، هویت‌یابی، افزایش بهره‌وری شغلی، افزایش کیفیت زندگی، افزایش سازگاری و خود‌شکوفایی دارد.
افرادی که از مهارت ارتباطی ضعیف‌تری برخوردارند، کمتر از سوی اطرافیان خود پذیرفته می‌شوند و با مشکلات کوتاه‌مدت و بلندمدت زیادی روبه‌رو هستند.

با توجه به اهمیت موضوع ارتباط در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها، دانشمندان علوم گوناگون، به‌ویژه علوم اجتماعی و روان‌شناسی، آن را از جنبه‌های متعدد بررسی و راهکارهایی برای ایجاد ارتباط مؤثر ارائه کرده‌اند.
ایشان معتقدند رفتارهای ارتباطی مانند رفتارهای اجتماعی آموختنی است و افراد برای موفقیت در ارتباط با دیگران، باید استعدادهای خود را در زمینۀ مهارت‌های ارتباطی با بهره‌گیری از تجربیات شخصی، دانش نظری و الگوهای مناسب ارتقا دهند.

فراگیری مهارت ارتباطی در روابط بین‌فردی از اهمیت زیادی برخوردار است، به‌گونه‌ای که مهارت‌های ارتباطی مؤثر، پایه و اساس کیفیت خدمات و مراقبت‌ها را تشکیل می‌دهد.
امروزه آموزش علوم پزشکی از آموزش‌های نظری محض به‌سوی کسب مهارت‌های انسانی و ارتباطی معطوف شده و این موضوع از متغیرهای مورد قضاوت در تعیین شایستگی و توانایی کارکنان بخش سلامت در نظر گرفته می‌شود؛ بنابراین مهارت‌های ارتباطی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های لازم برای کارکنان بخش سلامت توصیف شده است.
حتی امروزه آموزش مهارت‌های ارتباط بین‌فردی، جزء اصلی‌ترین راه‌های ارتقای کیفیت مراقبت‌های درمانی شناخته می‌شود، باعث ارتقای رضایت شغلی و همچنین شناسایی نیازها، ایجاد تغییر مثبت در وضعیت بالینی و کسب رضایت بیماران می‌شود.
ارتباط مؤثر، بر رضایت پزشک، اعتمادبه‌نفس و کفایت بالینی او اثر دارد. رضایتمندی پزشکان از شغل خود باعث شادابی و شعف آن‌ها و افزایش کارایی خواهد شد.

همچنین برقراری ارتباط صحیح، اثرات مثبتی بر بیماران دارد؛ ازجمله بهبود علائم حیاتی، کاهش درد و اضطراب، افزایش رضایت‌مندی، ارتقای پیامدها و مشارکت بهتر در برنامه‌های درمانی.
و از سوی دیگر، اختلال در ارتباط منجر به اشتباه در تشخیص، کاهش مشارکت بیمار در درمان و کاهش میزان ارائۀ اطلاعات از سوی بیماران و ارائه‌دهندگان خدمات می‌شود.

بااین‌وجود، نتایج تحقیقات از ضعف مهارت‌های ارتباطی در کادر درمانی حکایت می‌کند.
شواهد حاکی از آن است که بسیاری از پزشکان در تجربۀ پزشکی خود، به‌طور مؤثری با بیمارشان ارتباط برقرار نمی‌کنند و نیازمند آموزش مداوم این مهارت‌ها هستند.
علاوه بر این، مفید بودن آموزش مهارت‌های ارتباطی در بسیاری از کشورها به اثبات رسیده است.

مطالعه‌ای از براتی با عنوان «مهارت‌های ارتباطی شاغلین حرفه‌های پزشکی شهرستان بهار، استان همدان» نشان داد که وضعیت مهارت‌های ارتباطی در بین شاغلین در سطح مناسبی قرار ندارد.
به‌نظر می‌رسد آموزش مهارت‌های ارتباطی به‌صورت برنامه‌های بازآموزی در طول دورۀ اشتغال ضروری باشد.
مطالعۀ آقابراری و همکارانش نیز برقراری ارتباط استاندارد پرستاران را نامناسب بیان کرده است و آموزش ضمن خدمت پرستاران در زمینۀ مهارت‌های ارتباطی و تشویق و نظارت بر اجرای مهارت‌های کسب‌شده را مؤثر دانستند.
مطالعۀ سبزواری در دانشگاه علوم پزشکی کرمان نشان داد که مهارت دانشجویان پرستاری در شروع ارتباط و مصاحبۀ مطلوب بوده، اما در پیگیری مشکل و توصیف بیماری، متوسط بوده است.

بر این اساس، این نوشتار درصدد است تا با بیان درستی از مهارت‌های ارتباطی و تبیین اصول و ویژگی‌های این مهارت مهم، تکنیک‌ها و مهارت‌های مفیدی را در راستای توانمندسازی افراد ارائه نماید.